U periodu jun – novembar 2021. CenTriR je sa ostalim projektnim partnerima- Centrom za evropske politike (CEP), Nacionalnom koalicijom za decentralizaciju (NKD) i Ekološkim centrom „Stanište“ sproveo istraživanje o iskustvima građana i građanki Srbije sa radom opštinskih/gradskih uprava prilikom ostvarivanja njihovih prava pred lokalnim organima vlasti, odnosno korišćenja lokalnih javnih usluga. Istraživanje je sprovedno u 17 gradova i opština kroz 85 uličnih akcija tokom kojih su aktivisti anketirali građane i građanke, ali i onlajn putem portala www.pratimja.rs, na ukupnom uzorku od 5024 ispitanika (slučajni uzorak).
Istraživanje je pokazalo da je 58% građana imalo pretežno negativno iskustvo sa lokalnom upravom, u odnosu na 42% građana koji su istakli da je njihovo iskustvo pretežno pozitivno. Ukoliko analiziramo rezultate prema starosnoj kategoriji ispitanika, uočava se da najviše ispitanika sa negativnim iskustvom ima između 45 i 54 godine (64%), odnosno između 55 i 64 godine (62%). S druge strane, 59% mladih između 18 i 24 godine je imalo pozitivno iskustvo sa svojom opštinskom/gradskom upravom. Dodatno, građani i građanke Beograda, Subotice i Bečeja su najzadovoljniji radom lokalnih uprava u odnosu na ostale lokalne samouprave obuhvaćene istraživanjem (u Beogradu je 66% ispitanika pretežno zadovoljno, dok je u Bečeju 65%, a u Subotici 58%). Nasuprot njima, najveći broj građana nezadovoljnih radom lokalnih uprava je iz Tutina (78%), Užica (73%) i Niša (66%).
Većina građana Srbije ne učestvuje u procesu donošenja odluka i izrade lokalnih javnih politika, dok samo 11% njih smatra da ima mogućnost da se uključi u donošenje opštinskog/gradskog budžeta.
Iako su od 2015. godine zaposleni u opštinskim/gradskim upravama obavezni da građane obaveste da oni sami za njih mogu da pribave isprave iz službenih evidencija (izvod iz matične knjige, izvod iz državljanstva i sl.) koji su im potrebni za ostvarivanje određenog prava ili korišćenje neke javne usluge, samo 28% ispitanika je potvrdilo da su ih o tome informisali lokalni službenici, dok je 72% njih tvrdilo da su sami morali da dostavljaju isprave koje su već u posedu državnih/lokalnih organa.
Kada je reč o zapošljavanju lokalnih službenika, 83% građana smatra da su prilikom zapošljavanja ključne političke ili lične veze, dok 17% smatra da se zapošljavanje u opštinskoj/gradskoj upravi vrši na osnovu kvalifikacija, stručnosti i sposobnosti. Među ispitanicima koji smatraju da je za zapošljavanje ipak ključna „veza“, velika većina (78%) tvrdi da je za to potrebna politička veza, dok 22% njih smatra da su prilikom zapošljavanja u lokalnoj upravi bitne lične veze.
Iako je Zakon o pristupu informacijama od javnog značaja donešen 2004. godine, svega nešto malo više od polovine ispitanika (54%) je informisano o svom pravu da pristupe ovim informacijama, ali samo 38% njih zna kako da to i učini.
CenTriR je koordinisao sprovođenje istraživanja u tri lokalne samouprave- Beograd (GO Zvezdara), Subotica i Bečej, u kojima je sproveo 15 uličnih akcija anketiranja građana tokom kojih je anketirano više od 1100 ispitanika. Istraživanje je obavljeno u okviru projekta „Praćenjem javne uprave ka boljem upravljanju na lokalu – Pratim JA“, koji finansira Evropska unija, a sufinansira Ministarstva za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog.
Ukoliko još uvek niste podelili iskustvo o radu svoje opštinske/gradske uprave to i dalje možete učiniti na www.pratimja.rs. Infografik sa rezultatim dosadašnjeg istraživanja možete preuzeti ovde.
